maanlandschap

MAANLANDSCHAP
Vandaag hebben we een excursie gemaakt naar het schiereiland Reykjanes. We hadden weer geluk met het weer; droog, geen wind, 2 graden C. Bovendien waren we de enige twee voor deze tocht met jeep.
Het schiereiland is het jongste deel van IJsland. De scheiding tussen de Amerikaanse en Euraziatische tectonische plaat loopt dwars door het schiereiland. Hierdoor heeft het een heel interessant vulkanisch landschap. Niet alleen door de tectonische platen maar ook doordat Ijsland op een hot spot, een magma pluim ligt (net als Hawaii) zijn er heel veel vulkanische aktiviteiten en verschijnselen.
Eerst gingen we naar een dorp met veel kassen die verwarmd worden door heetwaterbronnen. Vorig jaar was er een aardbeving van 6.3 op de schaal van Richter geweest. Sommige huizen waren beschadigd en andere hadden ineens een heetwaterbron in de tuin of onder hun huis.
Vervolgens bezochten we een elektriciteitscentrale in Nesjavellir. Door de druk heeft het water hier 1 km onder de grond een temperatuur van 200 gr.C. Dit water en de stoom wordt naar boven geleid. In een stoomturbine wordt uit de stoom elektriciteit opgewekt.De centrale voorziet vrijwel heel Reykjavik van elektriciteit. Het overtollige water wordt weer in de bodem geloosd. Daarnaast zorgt de centrale voor de warmwatervoorziening. Koud water uit een ondergrondse bron wordt langs het hete water en de stoom geleid en gaat vervolgens in de waterleiding. Het water is zo zuiver dat het niet hoeft te worden gefilterd.
Daarna reden we met de jeep over uitgestrekte, verlaten lavastranden en langs lavaduinen met wat gras erop. We kregen kreeftsoep als lunch in een voormalig vissersdorp (nu 600 inw.) Het dorp had een aantal karakteristieke huizen en een schattig kerkje in verschillende kleuren. De muren en het dak waren voorzien van metalen platen omdat deze de beste bescherming tegen het barre klimaat bieden.
Vervolgens kwam het hoogtepunt van de tocht. Een heel jong stuk land, slechts 750 jaar oud met kilometerslange lavavelden, heuvels en bergen. Af en toe bedekt met mos of gras. Het leek wel een maanlandschap. Aan de rand ervan lag een vissersdorp (5000 inw.) waar we net bij het lossen van de visvangst waren en een museumpje bezochten waar het leven rond 1900 werd uitgebeeld. Het drogen en zouten van de vis was een erg arbeidsintensief werk en de hele bevolking hielp mee. Al in die tijd werd de gezouten vis naar Spanje en Portugal geexporteerd. Ijsland leefde toen voornamelijk van de visvangst.
Aan het eind van de dag kwamen we bij een bergkam die is ontstaan op de scheiding van de contintentale platen. Hier zijn veel vulkaanuitbarstingen en daardoor vormen zich veel lavaheuvels. Hier was een groot veld met veel stoom, zwavelgeur en gasbellen. De lava had prachtige gele (door zwavel) en rode (door geoxideerd ijzer) kleuren.
Als uitsmijter kwamen we nog bij een schitterend meer in het slenkgebied. Dit is een stuk land dat lager ligt op het breukvlak tussen de twee continentale platen. Het contrast tussen de pikzwarte lava en de pas gevallen witte sneeuw was prachtig.

BLUE LAGOON
Gisteren zijn we naar de Blue Lagoon geweest, een luxe warm waterbad tussen de lavavelden. Het staat naast een elektriciteitscentrale. Het is ontstaan uit het afvalwater van de centrale. Men liet het afvalwater in de lavavelden lopen in de verwachting dat het in de grond zou zakken. Dit gebeurde niet. Door de mineralen onstond er een poeltje. Men heeft van de nood (een kleine milieuramp) een deugd gemaakt. Vrijwel alle toeristen komen hier voor een flinke entreeprijs baden. Het was voor ons ook een heerlijke, ontspannen ervaring. Het water was 36-40 gr.C. Er waren bovendien een sauna, een stoombad en een rustruimte. In drie uur hebben we zon, wind, regen en sneeuw gehad. Soms is het weer hier erg veranderlijk. We hadden het in het bad lekker warm maar de badmeester had wanten aan en een muts op.In heel IJsland kun je in warme bronnen baden. Dit is zowel bij IJslanders als bij toeristen erg populair.

VULKAANUITBARSTINGEN
Gisteravond hebben we een film bekeken over vulkaanuitbarstingen in IJsland. Vader en zoon Knudsen filmen vanaf 1947 alle vulkaanuitbarstingen. Eens per drie tot vier jaar is er een uitbarsting in een van de zeven vulkanen. Er zijn iedere dag kleine aardbevinkjes die meestal niet worden gevoeld.
De Knudsens huren indien nodig een helikopter om het spektakel van nabij te filmen.
Soms is er een breuk met lava van 2 tot 10 km. Soms duurt de uitbarsting een dag maar het kan ook maanden duren.
Zo zagen we dat een vulkaan onder een gletsjer tot uitbarsting kwam. Er ontstaat een breuk in de gletsjer. Soms zakt het ijs 100 meter. De ondergrondse rivier onder de gletsjer baant zich met een enorme kracht een weg naar buiten en zorgt voor een overstroming terwijl grote brokken steen en ijsschotsen in het water drijven.

Door verhoogde onderaardse druk van de lava kan, vlak voordat de vulkaanuitbarsting begint, de bodem 10 - 100 cm. stijgen. Het is echter beslist niet te voorspellen wanneer de uitbarsting gaat beginnen.

Sinds 1975 zijn door vulkaanuitbarstingen in zee twee nieuwe eilandjes bij Ijsland ontstaan. De explosie begon 140 meter onder de zeespiegel en eindigde met een heuvel lavasteen 100 meter boven de zeespiegel. Deze eilanden zijn alleen toegankelijk voor wetenschappers. Zij onderzoeken hoe hier alle nieuwe vormen van leven ontstaan.

Dichtbij deze nieuwe eilandjes bevindt zich een bewoond eiland. De afgelopen 1100 jaar zijn er geen vulkanische aktiviteiten waargenomen. Plotseling ontstond hier ook een vulkaanuitbarsting die maanden duurde. De bevolking werd in vier uur geëvacueerd. Reddingswerkers haalden de inboedel uit de huizen voordat zij in brand vlogen of instortten. Sommige huizen raakten voor een groot deel bedolven onder de lava. De uitbarsting breidde zich enorm uit. Men besloot door enorme hoeveelheden zeewater op de lava te spuiten de uitbarsting af te remmen. Dit lukte ten dele. Uiteindelijk stopte de uitbarsting en was het eiland iets groter geworden. Een jaar later werd de lava van de huizen geschept en kwamen de bewoners terug.
Het natuurgeweld was fascinerend en van heel dichtbij gefilmd.

TERUG NAAR HUIS
Morgenochtend vertrekken we weer. We hebben een schitterende vakantie gehad. Het weer viel erg mee. We hebben razend interessante dingen gedaan die zelfs voor ons als globetrotters heel nieuw waren. We willen terugkomen maar dan in de zomer als het hele eiland begaanbaar is en er veel vogels zijn.