weer thuis/evaluatie

Het grootste verschil met Egypte is het weer. Ruim 25 graden kouder.
Dan zal ik nog de laatste twee dagen in Luxor beschrijven.

Dodentempels en dodengraven op de Westoever van Luxor
We hebben weer een taxi gehuurd voor 25 euro per dag en laten ons overal naar toe brengen terwijl de chauffeur wacht totdat we klaar zijn. De benzine kost hier 0,18 eurocent per liter. We hebben er 2 dagen achter elkaar 6 uur doorgebracht zonder lunchpauze. Toen hadden we het gevoel een aardig overzicht te hebben. Natuurlijk waren er busladingen toeristen maar door later te vertrekken, andere graven te bekijken of een andere volgorde te nemen konden wij veel op ons gemak bekijken.Storend waren wel de vele suppoosten die hun karige inkomen willen aanvullen en voor gids gaan spelen.Ze lopen met je mee en roepen steeds: "Look here." Ze verwachten dan een fooi. In sommige graven mag je illegaal van ze fotograferen voor een dikke fooi. Meestal stuurden we ze weg en gaven een fooi op voorwaarde dat ze ons met rust lieten.

De Egyptenaren geloofden in een eeuwig leven na de dood en ontwikkelden complexe rituelen om de overgang naar de andere wereld goed te doen verlopen.
De dode werd gemummificeerd zodat de ziel van de overledene zich weer kon verenigen met het dode lichaam. Ook kreeg de dode allerlei vaak schitterende gebruiksvoorwerpen mee waarvan men dacht dat de overledene deze in het hiernamaals nodig had.
Hoewel de farao en ook andere belangrijke personen hun graf in de bergen verstopten,werden ze vrijwel allemaal gevonden en leeggeroofd. Een uitzondering is het graf van Toetanchamon dat in de 19e eeuw werd opgegraven. De ongelooflijk schitterende voorwerpen uit zijn graf vormen het pronkstuk van het Egyptisch museum in Cairo.
De begrafenis ging gepaard met ingewikkelde begrafenisrituelen die alleen de priesters kenden. De priesters hadden erg veel macht en concurreerden vaak met de farao.

Mummificatie gebeurde met natron,een mengsel van natriumzouten, dat op het lichaam werd gestrooid om het te drogen. Dit duurde 40 dagen. De organen (darmen, maag, lever. longen) werden uit het lichaam gehaald en in aparte vazen (canopen) naast het lichaam gezet. Ook de hersenen werden er via de neus uitgehaald. Bij de begrafenis offerde de familie voedsel.

De graven zijn beschilderd met fresco's en reliëfs. In de graven van de farao's geven ze een voorstelling van het leven na de dood, verschillende goden, het wegen van het hart om te kijken of iemand een goed of slecht persoon is geweest enz. Meestal is er ook een afbeelding van een boot die de farao nodig heeft op zijn reis. Bij een piramide in Gizeh is een volledige boot van cederhout opgegraven. Op hiëroglyfen staan de teksten uit het Egyptische Dodenboek, het Boek van de Duisternis en het Boek van de nacht. Al deze afbeeldingen en voorwerpen moesten de overledene helpen op zijn reis door het dodenrijk. De verschillende kamers in het graf van de farao staan symbool voor de verschillende fasen die hij in het hiernamaals doorloopt. De sarcofaagkamer was helemaal achteraan. Farao Thoetmosis III liet een scherpe hoek in zijn graf maken in de hoop de rovers te misleiden.

In latere tijd lieten ook de hoge ambtenaren en de kunstenaars graven met schilderingen in de rotsen uithakken. De schilderingen geven vaak scenes weer uit het dagelijkse leven. Zij hoopten in het hiernamaals hun goede leven te kunnen voortzetten.
Verder zijn er nog graven van koninginnen en prinsen.

Door een speciale openingsceremonie werd de ziel van de overledene gereanimeerd en werden de vijf zintuigen van het lichaam hersteld. Zo kon de overledene weer eten en kon hij lezen en horen enz.
Omdat men geloofde dat afbeeldingen van levende zaken in het hiernamaals konden worden gereactiveerd, mochten de neus en de mond van afbeeldingen niet worden beschadigd. Dit deed men opzettelijk bij onpopulaire personen, zodat zij in het hiernamaals niet meer tot leven kwamen. Een voorbeeld hiervan is koningin Hatsjepsoet. Zij was regentes voor haar stiefzoon Thoetmosis III maar zij weigerde de troon aan hem af te staan. Na haar dood beschadigde hij uit wraak al haar afbeeldingen.

In totaal hebben we 18 graven/tempels gezien. We hebben vijf graven van farao's bekeken: Ramses I, Ramses VI, Ramses IX, Thoetmosis III en Toetanchamon.
In het Koninginnendal hebben we drie graven gezien: de tombe van Amen-Khopshef (zoon van Ramses III),tombe van Titi en de tombe van Kha-Em-Waset (zoon van Ramses III).
Bij de tombes van de Edelen hebben we zeven graven gezien: Naht, Menna, Sennofer, Rekhmire, Userhat, Kha-em-Het en Ramose.
Tot slot hebben we drie dodentempels gezien. De belangrijkste is van koningin Hatsjepsoet. Daarnaast nog het Ramesseum (Ramses II)en Medinat Habu.

Diefstal
Toeristen hebben weinig last van diefstal in Egypte,hoewel er erg veel armoede is. We hebben ons - mede dankzij de toeristenpolitie - altijd veilig gevoeld. De geringe criminaliteit wordt enerzijds toegeschreven aan de normen en waarden van de islam en anderzijds aan de sociale controle. Ook in de steden leeft men in groepsgemeenschappen en is men door de vaak sobere levensomstandigheden erg op elkaar aangewezen. Men is er veel minder individualistisch dan bij ons.
Lastig blijven wel de vele opdringerige verkopers hoewel het 30 jaar geleden veel erger was. De afgelopen jaren zijn echter om de grote bezienswaardigheden grote hekken gebouwd en heb je een vergunning nodig als verkoper.
Criminaliteit van fundamentalisten is er wel. De schrijver Mahfouz, die in 1989 de Nobelprijs voor de literatuur won, werd nadat hij in bedekte termen kritiek op Mohammed en enkele Egyptische heiligen had gegeven, zodanig afgeranseld dat hij deels verlamd raakte.

Evaluatie
We hebben een fantastische reis gehad en schitterend weer. Het grootste hoogtepunt was de woestijnervaring met de stilte en de fascinerende natuur. Een dergelijke woestijntocht is zeker voor herhaling vatbaar.
De reis is eigenlijk te verdelen in drie stukken. Het eerste deel is Cairo met het Egyptisch museum als hoogtepunt. Het tweede deel is de woestijn met de witte woestijn als topervaring. Het derde deel is Luxor met de Koningsgraven als zeer bijzonder.
We willen beslist nog eens terug naar Egypte. We hebben nog lang niet alles gezien.We willen ons meer verdiepen in de fascinerende hoogontwikkelde tijd van de farao's. Opvallend zijn ook de overeenkomsten met India met een heilig meer bij de tempel en de nadruk op een uitgebreide beschrijving van het leven na de dood. Ik las dat Aswan in het zuiden van Egypte al in faraonische tijden een knooppunt vormde van handelsroutes naar Afrika en India.