voorbereiding

MOTIVATIE
Na alle drukte rond de verhuizing gaan we er even een week tussenuit. We hebben een bestemming gekozen die al een tijdje weer op onze verlanglijst stond. In 2009 zijn we in maart een week in Reykjavik geweest.(Het verslag is nog op deze website te lezen, de foto's zijn weggehaald.) We waren er zo van onder de indruk dat we graag nog een keer in de zomer wilden en dan het hele land rond. IJsland is duur maar omdat we de zomer in Groningen willen doorbrengen, beperken we de vakantie tot een week. We hopen niet dat het dure IJsland verslavend blijkt te zijn, maar we sluiten het niet uit.
De bijzondere noordelijke ligging van IJsland, de vele werkende vulkanen, enorme gletsjers, hete bronnen, veel vogels in de zomer en een afwisselend en indrukwekkend landschap met heel weinig bevolking maken het zo aantrekkelijk.

WEER:
Een nadeel is het weer. Als het in de zomer enkele dagen meer dan 20 graden Celsius is, spreken de IJslanders van een hittegolf.
Gemiddelde temperatuur in de zomer is minimaal 6 graden 's nachts en 14 graden overdag aan de kust. Door een uitloper van een warme golfstroom is het in IJsland enkele graden warmer dan gebruikelijk op deze hoogte. In het noorden is het twee graden hoger dan in het zuiden door de bergrug in het midden van het eiland. In het binnenland kan in de zomer nog nachtvorst voorkomen. In het zuiden en westen valt jaarlijks 20% meer neerslag dan in Nederland. In het noorden en oosten valt veel minder neerslag dan in Nederland; 400 tot 600 mm. per jaar. De bergen met ijskappen in het midden van het land functioneren als regenvanger waardoor er weinig regen valt in het noorden. We gaan een rondje over het eiland (1350 km)maken, dus we hebben met alle soorten weer te maken.
IJsland is ongeveer 2 a 3 keer zo groot als Nederland en heeft ongeveer 300.000 inwoners. Twee derde hiervan leeft in en rondom Reykjavik, de hoofdstad.
IJsland ligt op een overgangsgebied tussen koude en warme lucht- en golfstromen. Hierdoor waait het er altijd en kan het weer binnen een uur van nat naar zonnig veranderen en omgekeerd.
Als ik (Tiny)dit zo opschrijf, vind ik een week IJsland lang genoeg.Regenkleding, warme kleding en waterdichte bergschoenen mee. De vorige keer in maart was de lucht vaak grijs.Een beetje somber dus.
Voordeel is dat het in de zomer nauwelijks donker is, ongeveer 3 a4 uur geen daglicht (23.30-3.30 uur).
Als het overdag regent, heb je misschien 's avonds nog profijt van de zon of 's ochtends vroeg (maar ik ben geen ochtendmens.)

VOGELS/PLANTEN/DIEREN
Wat IJsland in de zomer extra aantrekkelijk maakt, is het enorm grote aantal vogels (300 vogelsoorten) dat hier dan verblijft. De bekendste is de papegaaiduiker,daarnaast zijn er veel soorten ganzen en eenden(16 soorten),zeevogels, waadvogels en zeldzame roofvogels.Doordat IJsland nauwelijks bomen heeft, zijn er zeer weinig zangvogels.
In het verleden werden de rotskustvogels en hun broedsels belaagd door vogeljagers. Hangend aan een touw was het voor een vogeljager niet ongevaarlijk om zo langs overhangende rotspartijen hun prooi te bemachtigen. Nu zijn de vogels wettelijk beschermd tijdens het broedseizoen.
De papegaaiduiker geldt als een delicatesse. Met een schepnet mag er nog steeds op worden gejaagd. Een vogeljager kan in enkele uren honderden vogels vangen. Er is nog geen bewijs dat de populatie van 2 miljoen papegaaiduikers terugloopt.
Ook het dons uit de nesten van eidereenden is een aardige bijverdienste voor boeren. Het dons wordt gebruikt voor dekbedden, kussens enzovoorts.
Er is eigenlijk geen echt bos meer (1,4%) in IJsland. Toen de eerste bewoners hier aankwamen, was nog 20% van het eiland met bos bedekt.De vele schapen hebben voor ontbossing gezorgd door de jonge scheuten op te eten. Verder zijn vulkaanuitbarstingen en oprukkende gletsjers verantwoordelijk.Ook werd veel hout gebruikt voor de bouw van boten en de vervaardiging van houtskool. Men is bezig met herbebossing maar de inheemse bomen, berken en wilgen,zijn minder geschikt omdat ze langzaam groeien en niet hoog worden. Een bekend IJslands grapje is dan ook: "Wat moet je doen als je verdwaald raakt in een bos?" "Rechtop gaan staan."
Slechts een kwart van het eiland is blijvend begroeid. De rest bestaat uit zand- en grindwoestijnen, gletsjers, kale rotsen en jonge lavavelden. Wel komen er ongeveer 500 soorten mos en korstmos voor. Dit duidt op een zuivere lucht.
In de zomer vanaf begin juni zijn er ook veel bloeiende bloemen te zien. Het seizoen is kort, ongeveer 3 maanden.
In de zeeën rond IJsland komen 17 soorten walvissen voor,verder zeehonden en dolfijnen. Een bootexcursie in het noorden om walvissen te spotten staat op het programma.Wel extra koud, maar spotzekerheid vanaf enige afstand is 95%.Sinds 1986 is de walvisvangst beperkt zodat het gevaar voor uitsterven is geweken.

VULKANISME
Over de bodem van de Atlantische Oceaan loopt van noord naar zuid een gebergte met een sterk reliëf. Deze onderzeese bergketen wordt de Mid-Atlantische breukzone genoemd.Op enkele plaatsen verheft deze bergketen zich boven de zeespiegel onder andere bij IJsland en de Azoren.Door stromingen onder de aardkorst drijft de ondergrondse bergketen langzaam uit elkaar.Op IJsland is dat ongeveer 1 tot 2 cm per jaar. In de scheuren komt nieuwe lava uit een magmakamer (magma is de gesmolten massa in het inwendige van de aarde die bij afkoeling tot gesteente stolt)tevoorschijn. In het midden van IJsland is de onderaardse druk het hoogst en daar wordt de meeste lava uitgespuugd.
Daarnaast ligt IJsland op een zogenaamde hotspot evenals Hawaï. Een hotspot is een gebied met een bovennormale magmaproductie.
Tegenwoordig beperkt de vulkanische activiteit zich tot een brede zone dwars over IJsland. Kenmerkend hiervoor zijn de talrijke scheuren in het landschap van noord naar zuid.IJsland is een van de meest aktieve gebieden ter wereld. Sinds 1100 hebben gemiddeld eens in de vijf jaar uitbarstingen plaatsgevonden. Een vulkaanuitbarsting is te vergelijken met het ontkurken van een fles champagne.
Onder de vulkanisch actieve zone is op 10 km diepte de temperatuur ongeveer 1000 tot 1200 graden Celsius.Regenwater komt in de bodem terecht en wordt daar opgewarmd en verandert in stoom. Hierdoor kunnen uiteindelijk hete bronnen ontstaan, waarvan IJsland er veel heeft. Door het ontstaan van hete stoom onder druk kan een geiser ontstaan. IJsland heeft nog nauwelijks werkende geisers.
In IJsland vinden dagelijks kleine aardbevingen voor, de meeste zijn niet of nauwelijks voelbaar.
Elf procent van IJsland is bedekt met gletsjers. Een gletsjer ontstaat uit veel samengepakte sneeuw dat tot een ijsmassa wordt. Als er een helling is en het gewicht groot genoeg is, begint de ijsmassa langzaam naar beneden te schuiven. De meeste IJslandse gletsjers stromen vrij snel: meer dan een meter per dag. Gletsjers zijn erg gevoelig voor klimaatverandering. Na 1890 werd het klimaat iets milder en begonnen de gletsjers zich terug te trekken. Dit proces versnelde zich na 1930. De laatste jaren gaat het echter extreem snel.
IJsland kent de grootste gletsjer van Europa (als je Groenland niet meetelt). De Vatnajokull is 8300km2, terwijl de grootste gletsjer van de Alpen slechts 120 km2 is. De maximale dikte van de Vatnajokull is 900 meter en de gemiddelde dikte is 400 meter.Ook onder gletsjers kunnen zich vulkanen bevinden.

ECONOMIE
Van oudsher leefde men hier van landbouw en visserij. Met de komst van de motorboot in de 19e eeuw kon er veel meer gevangen worden. Veel boerenzoons vestigden zich definitief in de havensteden omdat de visserij nu voor een betere levensstandaard zorgde. De boerderijen raakten verlaten.Nog steeds zorgt de visserij voor de helft van de inkomsten van het land. In het verleden is er roofbouw gepleegd maar sinds enige tijd zijn er quota ingesteld.
Deze eenzijdige economie is erg kwetsbaar. Andere bronnen van inkomsten zijj software-industrie, toerisme, scheepsbouw, vanggereedschappen en viscontainers. Sinds het debacle van Icesave is de financiële sector minder positief vertegenwoordigd.
De hete bronnen en watervallen zorgen voor goedkope warmte. Het warme water wordt gebruikt voor warmwatervoorzieningen en de verwarming van gebouwen, zwembaden, wasserijen en kwekerijen. Naast verwarming van viskwekerijen worden in verwarmde kassen ook groenten verbouwd.

GESCHIEDENIS
De eerste bewoners waren Ierse monniken die zich op IJsland rond 700 vestigden om in alle stilte te kunnen mediteren. Hun rust wel al snel verstoord door de Vikingen, Noren en Zweden, rond 900. In 930 werd het parlement opgericht. In 1000 bekeerde het land zich onder de Noorse koning tot het christendom. Tot op dat moment was het land verdeeld en hingen nog veel IJslanders het heidendom aan met goden als Wodan, Donar en Freija. In de 11e en 12e eeuw worden de sagen, heldendichten, geschreven. In de 14e eeuw komt het land onder Deense heerschappij door een huwelijk tussen een Noors en een Deens koningskind. Tot de Tweede Wereldoorlog stond IJsland onder Deens gezag. Vijf eeuwen lang werd het uitgebuit als wingewest. Deense en Zweedse bedrijven kregen een handelsmonopolie. Er was grote armoede. In de oorlog hadden de Amerikanen er een militaire basis. Aan het eind van de oorlog werd IJsland zelfstandig maar er bleef een militaire basis van de Amerikanen. Deze is in 2006 gesloten wegens het einde van de Koude Oorlog. IJsland heeft nooit bij de EU gewild vanwege walvisvangst, territoriale wateren en visquota. Sinds het debacle met banken als Icesave denken ze er anders over.


CULTUUR
Door het barre klimaat en de afgelegen ligging hebben de IJslanders zich toegelegd op artistieke prestaties. Per hoofd van de bevolking worden ter wereld het meeste aantal boeken geproduceerd. Halldor Laxness won in 1955 met zijn boeken de Nobelprijs voor de literatuur. Verschillende van zijn boeken zijn in het Nederlands vertaald. De bekendste is "Onafhankelijke Mensen".Ik ben begonnen in dit literair schitterende boek maar het is erg dik. Wel iets van Gerrit Jan Zwiers gelezen. Deze maakte twintig jaar geleden enkele tochten door IJsland: het is er desolaat, eenzaam en veel regen in zijn beleving.