Aan de grens met Syrie

AKDAMAR-EILAND
Op een klein eiland in het Van-meer zijn we naar een oude Armeense kerk gegaan. Het weer was nat en koud maar desondanks was de plek heel sfeervol. De kerk stamde uit de 10e eeuw. Er hoorden nog een paleis en klooster bij maar die lagen nog in puin.Tot in de 19e eeuw werd het eiland bewoond en waren en diensten. Alleen de kerk met frescoos van binnen was gerestaureerd. Van buiten mooie reliefs met afbeeldingen uit het Oude Testament zoals Jonas in de walvis en David en Goliath.
Het Van-meer is sodahoudend en heeft daardoor een helderblauwe kleur die sterk afsteekt tegen het gele gras in de bergen. Door de soda is er slechts 1 vissoort in het enorme meer.

RAMADAN IN TATVAN
Zondag 20 september begint het suikerfeest. In Tatvan waren in de hoofdstraat allerlei marktkraampjes met kleren. De mensen kopen voor het suikerfeest nieuwe kleren. Ook waren er onvoorstelbare hoeveelheden snoep en bonbons en megaflessen frisdrank. Tijdens het suikerfeest stromen de ziekenhuizen vol met diabetici met een veel te hoog bloedsuikergehalte.

Opvallend was dat meer dan 90% van het winkelend publiek uit mannen bestond van het platteland, kleine boeren en nomaden die hun inkopen in de stad deden. Een heel ander publiek dan de gastvrije en vriendelijke Turken die we tot nu toe hebben gezien. Boerse mensen met norse gezichten en wantrouwende blik. We werden erg vrijpostig aangestaard.

Om 19.00 uur kwamen we in een restaurant aan. Het was een slagveld van vuile borden met restanten etenswaren op de tafels. De obers renden en schreeuwden en waren erg gestrest zoals iedere avond. Het geval was dat de obers met hun lege magen pas mogen eten als ze de meeste gasten hebben bediend. Dat is ongeveer een uur na zonsondergang. Om 19.30 schrokten ze de eerste grote brokken eten naar binnen.Later werd er weer in normaal tempo gegeten en na het eten was de stress weg.

Vrouwen in lange jurk met een lange regenmantel eroverheen en een hoofddoek op zaten te eten met modern geklede dochters. Het was wel een restaurant wat alleen de plaatselijke elite kon betalen.

LANDSCHAP
Van 2000 meter met fris weer en af en toe een regenbui zijn we afgedaald naar de vlakte in het tweestromenland van de Eufraat en de Tigris. Het is hier weer droog en boven de 30 graden C. We hebben geluk gehad. In Artvin waar we doorheen zijn gereden, was er kans op overstroming volgens de weerberichten. Het was droog toen we er waren.

ONTWIKKELING REGIO
Er wordt in hoog tempo gewerkt aan een nieuwe vierbaansweg met tunnels en bruggen naar Diyarbakir, zodat je er veel sneller kunt komen.
Daarnaast wordt zijdeteelt ontwikkeld die ongeveer 8.000 mensen werk moet geven.

Het belangrijkste is echter het GAP-project, een groot stuwmeer met 22 dammen waarvan er al 15 klaar zijn. Er wordt nu katoen verbouwd. Daarnaast ook tarwe met 2 oogsten per jaar. Een stuwdam heeft ook negatieve kanten. Behalve irrigatie en elektriciteit heeft het als neveneffect dat de overgang naar natte landbouw voor malaria en dysenterie zorgt. Nog problematischer is dat de Eufraat en de Tigris ook zorgen voor de watervoorziening in Syrie en Irak. Ze krijgen nu minder water.

DIYARBAKIR
De stad is bewoond sinds 1500 v. Chr. Nu wonen er overwegend Koerden. In het centrum zijn nog steeds kleine nauwe steegjes waar je gemakkelijk verdwaalt.Het is een kluwen van huizen naast en boven elkaar met een plat dak om op te zitten tijdens de hete zomer. Ondanks de enorm dikke muren van basaltblokken is de stad verschillende keren door meerdere volkeren veroverd, doordat het op een centrale plaats tussen oost en west ligt. In het begin van onze jaartelling woonden er veel christenen en waren er veel kerken. Na de inval van de Arabieren in de 7e eeuw zijn kerken omgebouwd tot moskee.

Ook hier was de stad bomvol met winkelende mensen voor het suikerfeest. Maar dit is een grote stad waar vrouwen zowel traditioneel als modern gekleed gaan. Daarnaast waren er enkele vrouwen in het zwart en mannen en vrouwen in traditionele klederdracht.

SYRISCH ORTHODOXE KERK
Hier wonen nog 6 gezinnen die Syrisch orthodox zijn. De rest is verdreven of vermoord in de Eerste Wereldoorlog. De kerk was gebouwd op de plaats van een zonnetempel. Er waren nog restanten uit de Romeinse tijd toen er een Romeinse tempel stond. Ze toonden ons een Bijbel geschreven in het Aramees, de taal van Jezus. We kregen een Bijbel te zien die in Overijssel was gedrukt. Daar woont een grote Syrisch orthodoxe minderheid. We spraken met een persoon van deze kerk. Volgens hem waren de drie koningen uit het Oosten bij Jezus geboorte afkomstig uit Babylon, Nineve en Sanliurfa.

HERENHUIS
We hebben een groot huis van een plaatelijk dichter bekeken. Van buiten leek het een fort. De ramen kijken uit op de binnenhof. Anders zouden vreemden hun vrouwen kunnen zien. Er waren aparte vrouwen- en mannenvertrekken. Beneden was een kamer met een fontein waar men in de zomer sliep vanwege de hitte.

MANNEN EN VROUWEN
We hebben een moskee bekeken. Er zaten natuurlijk alleen maar mannen. Sommigen lagen languit te slapen. Anderen zaten op een krukje of kletsten met elkaar. Er waren ook enkele groepjes die koranles kregen.
Opvallend is het grote aantal mannen dat de hele dag in cafees, de moskee of op een krukje bij het huis zit. Ook in de avond zie je vooral mannen in het cafe zitten. Hoeveel mannen werken er eigenlijk?

Vrouwen werken meestal binnenshuis en hebben het veel drukker met huishouding, kinderen en werk op het land. Ze vertonen zich veel minder op straat.
Bij de semi-nomaden zorgen de vrouwen voor de ganzen dichtbij huis en de mannen voor de koeien en schapen en paarden die ver weg grazen.