Geschiedenis Turkije

CENTRUM VAN CULTUREN
Doordat Turkije centraal ligt tussen Oost en West zijn er veel verschillende volkeren binnengetrokken. Via de zijderoute, door volksverhuizingen of gebiedsuitbreiding. Ook vele hoog ontwikkelde culturen beïnvloedden Turkije. Vanuit het Midden-Oosten Mesopotamië, Egypte, Israel. Vanuit het Westen de Grieken en Romeinen. Vanuit het Oosten India, Perzië en China.
Om alle bouwwerken en volkeren waar we heengaan te kunnen plaatsen, heb ik me in de geschiedenis van Turkije verdiept. Bovendien heb ik meer inzicht gekregen in een aantal politieke kwesties.

PREHISTORIE (7000-500 v.chr)
Vanaf 7000 v.Chr. woonden er al mensen in Turkije. Beelden van de moedergodin zijn nog bewaard uit deze periode.
Rond 2000 v. Chr. kwamen met een volksverhuizing de HETTIETEN het land. Dit werd een belangrijk rijk dat zich kon meten met Mesopotamië en Egypte. Het volk wordt in het Oude Testament genoemd.

GRIEKEN (335-100 v chr.)
Rond 335 v.Chr.trok Alexander de Grote uit Macedonië met zijn leger naar India.Hij veroverde grote delen van Turkije waar zich vervolgens Grieken vestigden. Daarvoor bezaten de Grieken al steden langs de westkust zoals Troje en Efese.

ROMEINEN (100 v.chr.-330 na chr.)
Rond 100 v.Chr. veroverden de Romeinen grote delen van Turkije.

BYZANTIJNSE RIJK (330-1453)
In 330 na Chr.verplaatste keizer Constantijn de hoofdstad van Rome naar Byzantium dat daarna CONSTANTINOPEL werd genoemd.Constantijn had het christendom tot staatsgodsdienst gemaakt. De paus in Rome en de vijf patriarchen in Constantinopel kregen conflicten wie de eigenlijke christelijke macht had. Pas in de 8e eeuw met keizer Karel de Grote had de paus voldoende macht om zich af te splitsen. Dit leidde tot een West- en een Oost-Romeins Rijk en een Westers Romeins christendom en een Oosters Grieks-orthodox christendom.
Aan de begintijd van het christendom herinneren nog veel namen in Turkije zoals het concilie van Nicea, de bisschop van Myra (Sinterklaas), het graf van Maria in West-Turkije, de plaatsen die de apostel Paulus bezocht zoals Antiochië en Efese.
Ook maakten ze hier de kruistochten mee omdat de route overland naar Jeruzalem honderden kilometers langs de zuidwest kust van Turkije ging. De kruisvaarders waren echter geen bondgenoten maar bij de eerste kruistocht werd Constantinopel veroverd en leeggeplunderd.

TURKEN (1000 na chr.)
De Turken bevatten veel verschillende stammen en komen oorspronkelijk uit Mongolië. Door Djengis Khan opgejaagd belandden ze langs de zijderoute in Turkije. Tot op heden wonen er veel Turkssprekende volkeren in Noordwest China zoals de Oeigoeren; de nieuwe staten langs de zuidrand van de voormalige Sovjetunie zoals Turkmenistan en Oezbekistan en in de Kaukasus. Vrijwel allen zijn tijdens hun vlucht moslim geworden.
De nomadische Turken bezetten in 1453 het laatste bolwerk van het Oostromeinse rijk, Constantinopel. De stad heette voortaan Istanbul en de christelijke Aya Sophia werd een moskee. Naar hun leider Osman noemden ze het land het Ottomaanse Rijk. Veel christenen vluchtten naar Venetië, destijds een belangrijke zeevarende macht.

OTTOMAANSE RIJK (1400-1900)
Onder het mom van jihad wisten de Turken hun gebied enorm uit te breiden. Ze bezetten het hele Midden- Oosten met inbegrip van Egypte en de hele zuidkust van de Middellandse Zee tot Marokko. Ze werden beschermers van de heilige islamitische plaatsen Mekka, Medina en Jeruzalem. Na de inname van Mekka kregen de Turken de sleutel van de stad. De sultan kreeg de titel kalief,plaatsvervanger van Mohammed. De Balkan was eeuwenlang een wingewest inclusief Griekenland. Ook de Oekraïne en de Kaukasus behoorden tot het rijk. In 1529 en 1683 belegerden de Turken Wenen maar konden de stad niet innemen.
In de 18 en 19e eeuw ging het langzaamaan bergafwaarts met het rijk doordat het veroverde gebied te groot was waardoor er altijd wel ergens een opstand was. Het bestuur werd corrupt, sultans wereldvreemd en lokale heersers gingen eigen baas spelen. Daarnaast gaven de technologische ontwikkelingen West- Europa een voorsprong en overwicht.Turkije werd de zieke man van Europa genoemd.
In het Ottomaanse rijk leefden veel verschillende volkeren en religies relatief vredig naast en door elkaar. De joden en christenen kregen in overeenstemming met de Koran een beschermde positie maar waren niet gelijk aan de moslims. Ze moesten extra belasting afdragen, speciale kleding dragen en waren uitgesloten van bepaalde beroepen. Hierdoor zaten ze veel in de handel. Het was materieel voordelig om moslim te worden maar dit werd voor groepen ontmoedigd omdat dan de belastinginkomsten wegvielen.

WESTERSE EN RUSSISCHE MACHT (1750-1920)
In de 18e en 19e eeuw deden West-Europa en Rusland steeds pogingen stukken van het Ottomaanse Rijk af te knabbelen.
Catharina de Grote droomde van een groot Russisch-orthodox Rijk met Constantinopel als hoofdstad. Haar kleinzoon had ze daarom Constantijn genoemd. Ze zocht steun bij de grieks-orthodoxe minderheid in het Ottomaanse Rijk om haar plannen te verwezenlijken.In de Kaukasus veroverden de Russen steeds meer gebied.
West-Europa wilde invloed in de Balkan en steunde de lokale opstanden. De Grieken verwierven zo in de 19e eeuw onafhankelijkheid.
Dit alles betekende een einde van het min of meer vredig naast elkaar leven van verschillende volkeren en geloven. Moslims vluchtten uit de Balkan naar Turkije. Grieken en Turken werden uitgeruild. Haatgevoelens, gewapende conflicten en moordpartijen tussen de in het rijk levende volkeren namen toe.


EERSTE WERELDOORLOG (1914-1918).
De Turken kozen de zijde van de Duitsers. Dit leidde uiteindelijk tot het einde van het Ottomaanse Rijk. De Russen drongen via de Kaukasus het land binnen. De geallieerden veroverden gebieden in het Midden-Oosten en de Balkan, de Grieken delen van West-Turkije.
Slechts een klein deel van het huidige Turkije was overgebleven. Generaal Mustafa Kemal met als bijnaam Atatürk of Vader Turk keerde het tij. Hij versloeg de geallieerden bij Gallipoli, bij Istanboel aan de Dardanellen. Dit kostte in totaal 500.000 doden.

ATATURK EN MODERN TURKIJE (1918-heden)
Ataturk geldt als de vader des vaderlands. Hij veroverde grote delen van het huidige Turkije terug na de Eerste Wereldoorlog. Hij voerde een verregaande hervorming door. Onder hoge legerofficieren was men westersgezind en al lange tijd bezig met machtsovername van de sultans. Dit lukte nu. De sultanfamilie werd het land uitgezet. De islamitische wetgeving werd vervangen door wetten volgens westers model inclusief democratie. Vrouwen kregen gelijke rechten. Het onderwijs werd bevorderd. De hoofddoek werd verboden. Mannen mochten geen pofbroek en fez meer dragen. Op overtreding stond de doodstraf. Het Arabische alfabet werd vervangen door het Latijnse alfabet. Er kwam een scheiding van moskee en staat. Tot op heden staan de moskeëen onder strenge controle van de overheid.Tot groot verdriet van velen schafte Ataturk ook de titel van kalief, opvolger van Mohammed, af.
Turken moesten handel en industrie overnemen van joden en christenen. Dezen kozen er vaak voor het land te verlaten.
Omdat de islam niet meer de verbindende factor mocht zijn,schiep men een streng nationalisme. Iedereen moest Turks spreken en schrijven. Dit leidde tot onderdrukking van minderheden. Nationalisme wordt tot op heden de basisschool al bijgebracht.
Het leger blijft de democratie bewaken. Als het misgaat, grijpt het leger in, vaardigt nieuwe wetten uit en herstelt na enige tijd de democratie.
Tot op heden is er een groot verschil tussen hoogopgeleide, westersgeoriënteerde Turken in de stad en analfabete orthodoxe moslims op het platteland in Oost-Turkije. De laatsten leven nog vaak zoals 2000 jaar geleden. In Istanboel hebben vrouwen vaak dezelfde mogelijkheden als Westerse vrouwen. Door de armoede trekken echter veel plattelanders naar de grote steden.
In 1990 telde Turkije 56 miljoen inwoners en nu meer dan 70 miljoen.

ARMENIERS
Zij hebben zich waarschijnlijk 1000 v. Chr. in Turkije gevestigd en zijn later christen geworden. Van de 11e tot de 14e eeuw hadden zij zelfstandige rijken in het Noordoosten en aan de Zuidkust.
In de Eerste Wereldoorlog viel Rusland vanuit de Kaukasus het Ottomaanse Rijk binnnen. In deze gebieden woonden veel Armeniërs. De Russen probeerden hen aan hun zijde te krijgen omdat zij hetzelfde geloof hadden. Armeniërs werden onbetrouwbaar voor de Turken. Zij besloten hen daarom naar een ander gebied te verplaatsen in Syrië. Hierbij kwamen velen om. Na de Eerste Wereldoorlog beloofden de geallieerden de Armeniërs een eigen staat in het oosten.
Gisteren was er voor het eerst sinds lange tijd weer officiële toenadering tot Turkije waarbij de Armeense kwestie voorlopig niet ter sprake komt.Een klein landje als Armenië heeft behoefte aan steun, nu Rusland weer veel interesse in dit gebied toont.

KOERDEN
Zij hebben zich waarschijnlijk 3000 jaar geleden in hun huidige gebied gevestigd. Dit strekt zich uit over Zuidoost Turkije, West-Iran en Noord-Irak. Ze hebben een eigen taal en cultuur.Na de Eerste Wereldoorlog hadden de geallieerden hun autonomie beloofd.Door het nationalisme van Ataturk werd hun verboden in de eigen taal te spreken of schrijven. Het onderwijs is nog steeds in het Turks.Ze werden bergturken genoemd. Dit leidde in 1925 tot opstanden die werden neergeslagen. In de jaren 80 kwam er weer opstand onder leiding van Ocalan. Aan beide zijden werd een heilloze strijd met veel wreedheden bevochten. Veel Koerden vluchtten naar de grote steden. Sinds de gevangenname van Ocalan is het veel rustiger geworden hoewel er nog af en toe strijd oplaait.Ongeveer 20% van de bevolking behoort tot de Koerden die de soennitische islam aanhangen.
Vorige week werd bekend dat Obama wil dat Turkije tot een vreedzame oplossing met de Koerden komt. De militairen uit de V.S. trekken zich volgend jaar terug uit Irak waardoor het vinden van een oplossing urgent wordt.

ALEVIETISCHE MOSLIMS
Ongeveer 20% van de bevolking behoort niet tot de grote stroming van de soennitische islam maar tot de kleine stroming van de sjiieten. Deze zijn ook in Iran en Irak. De verhouding tussen beide stromingen laat te wensen over. De scheiding dateert van 656 vanwege een conflict wie de werkelijke opvolger van Mohammed is. De religieuze praktijk is heel verschillend. Bij de Alevieten zijn mannen en vrouwen niet gescheiden. De dorpsoudste houdt de preek. Mannen en vrouwen doen tijdens de dienst rituele dansen.

TURKIJE EN DE NAVO-EU
Turkije hield zich zoveel mogelijk buiten de Tweede Wereldoorlog. Toen de geallieerden gingen winnen,sloten ze zich bij hen aan. Dezen maakten de Turken duidelijk dat communistisch Rusland nog steeds zijn gebied wilde uitbreiden met zeehavens in de Middellandse Zee. Zo kwam Turkije snel in de NAVO terecht en kreeg het Marshallhulp.
De strategische ligging in het Midden-Oosten en de aan te leggen olie- en gaspijplijnen door Turkije naar Europa zijn belangrijk. Verder ontspringen grote rivieren als de Eufraat en de Tigris in Zuidoost-Turkije. Zij zijn essentieel voor de watervoorziening in het woestijnrijke Midden-Oosten.
Hoewel er veel handelsverkeer is tussen Turkije en de EU is de strategische ligging van Turkije een belangrijke factor om Turkije toe te laten.
Problemen zijn o.a.nog de mensenrechten, de rol van het leger en Cyprus.

CYPRUS EN BALKAN
Deze gebieden behoorden tot het Ottomaanse Rijk. In die tijd verhuisden veel onderdanen van het ene deel van het rijk naar het andere. Hierdoor is er nog steeds een mix van volkeren in de Balkan en een islamitische minderheid. De vorming van natiestaten is hier nooit tot stand gekomen zoals in West-Europa. De verschillende volkeren leefden eerst gezamenlijk in het Ottomaanse Rijk en daarna onder het communisme. Zelfbeschikking hebben ze eeuwenlang niet gehad.
In Cyprus, dat door toedoen van Engeland zelfstandig werd, leeft een Griekse meerderheid en een Turkse minderheid. Griekenland wilde Cyprus tijdens het kolonelsbewind toevoegen aan Griekenland. De Turkse minderheid werd bedreigd door de Griekse inwoners. Uiteindelijk leidde dit tot bezetting van een deel door Turkije en verhuisde Turken en Grieken naar gescheiden delen van het eiland.

RAMADAN
Momenteel is het ramadan voor de moslims. Dan is eten, drinken en roken tussen zonsopgang en zonsondergang verboden. Op 21 september eindigt de ramadan en begint het driedaagse Ramazan Bayramy, het suikerfeest. Men gaat bij elkaar op bezoek om elkaar te feliciteren met de volbrachte vastentijd. De armen krijgen extra giften. Het bedevaartsseizoen naar Mekka begint. Kinderen krijgen suikerbeesten en snoepgoed.
We hebben eerder in Jordanië de ramadan meegemaakt. Moslims doen overdag veel inkopen. ´s Avonds wordt met de hele familie uitgebreid gegeten. Heel gezellig allemaal. Voor toeristen kan het betekenen dat het lastiger is om overdag een open restaurant te vinden. In Jordanië lukte dat altijd wel maar dan uit het zicht van de moslims zodat zij niet in verleiding werden gebracht. In Istanboel zullen we geen problemen hebben maar in Oost-Turkije kan dat anders zijn. Wel interessant om het weer eens in een ander land mee te maken en te zien hoe het in Turkije gaat.